شتات

بر طالب علم لازم است که لغو و بیهوده در کردار و گفتار و خواندن را ترک گوید، پس هرگاه در خود کسالت و در دل خستگی احساس کرد، به گونه ای که او را از مسائل علمی مانع است، آن را چنان که در احادیث آمده، با لطیفه‌هایی حکمت آمیز آسودگی بخشد، و به بازی‌های گناه آلود و غفلت آور و اباطیل، خود را مشغول نسازد، و داستان‌ها و اشعار را، جز آنچه را که پند و اندرز دارد، رها کند، و برای آسودگی بخشیدن به دل‌ها، کتاب‌های مناسبی را که بر فنون گوناگون مشتمل باشند، فراهم سازد، تا با یک نواختی در کار و مطالعه، برای خود فرسودگی نیاورد، واز خمودی و فروماندگی ذهنی و کودنی در اندیشه و ذوق، خود را برهاند، زیرا خستگی دل منشا وسوسه‌ها و بداخلاقی است، و جمود ذهنی مانع هوشمندی و زیرکی است.
و از بهترین کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده، کتاب کشکول شیخ بهایی و کتاب مستطرف، و کتاب عقد الفرید نوشته ابن عبدربه، و کتاب محاضرات نوشته راغب و امثال این‌هاست، و چه بسا مطالعه تاریخ‌ها و سیره‌ها و شرح حال علما و صلحا او را مفید افتد.

میرزا ابوالحسن شعرانی

علی شیروانی، برنامه سلوک در نامه‌های سالکان